Burun içini kaplayan mukozanın alerjik nedenli iltihaplanmasına alerjik rinit denir. Alerjik rinit, alerjenlerin burunda bulunan hava yolu mukozasına yapışarak iltihabi tepkileri başlatması ile ortaya çıkmaktadır. Bağışıklık sistemi, bedene giren alerjen ile birinci karşılaştığında hiçbir klinik bulgu ortaya çıkmamaktadır zira alerjenle birinci karşılaşıldığında bu hususa karşı özel antikorlar üretilmemiştir. Birinci temasta bu özel antikorlar üretilerek ikinci temasta bağışıklık sistemi bu duruma reaksiyon verir ve böylelikle alerji belirtileri ortaya çıkar. Hapşırma, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı ile kendini gösterir ve çoğunlukla göz, burun ve damak kaşıntısı yaşanır. Her yaşta ortaya çıkabilir. Ömür uzunluğu sürer lakin ileri yaşlarda tesiri daha azalmaktadır. Alerjik rinit ekseriyetle allerji yatkınlığı olan şahıslarda görülmektedir. Ailesinde alerjik rinit hastalığı olan bireyler de görülme mümkünlüğü daha yüksektir. Bu şahıslarda başka alerjik hastalıklar (egzema, ürtiker, astım) da daha çok görülmektedir.
İki tip alerjik rinit bulunmaktadır;
– Mevsimsel alerjik rinit: Halk ortasında saman nezlesi olarak bilinmektedir. Yıl boyunca muhakkak mevsimlerde ortaya çıkar ve dışarıdaki alerjenler bu duruma neden olur. Kuru ve rüzgarlı havalarda polen ölçüsü fazladır ve bu vakitlerde görülme sıklığı da artar. Mevsimsel alerjik rinite bilhassa bahar aylarında ortaya çıkan ağaç polenleri neden olmaktadır.
– Yıl boyunca ortaya çıkan uzun periyodik alerjik rinit: Perrenial rinit ismi verilen bu alerjik rinit; mesken tozu ve akarları, besinsel alerjenler (boyalı içecek ve yiyecekler), hayvan tüyleri, küf, hamam böcekleri ve çeşitli kimyasallarla ortaya çıkmaktadır. Meskende köpek, kedi, kuş üzere hayvanları beslemek alerjinin şiddetini arttırmaktadır.
Alerjik Rinitin Belirtileri
Alerjik rinit ve nezle belirtileri benzeridir. Lakin nezleye bir virüs neden olurken alerjik rinitin nedeni virüs değildir. Belirtiler ortasında ateş yoksa ve ince, sıvı bir burun akıntısı görülüyorsa bu durum allerjik rinittir. Ancak burun akıntısı daha sarıysa, bedende ağrılar varsa ve ateş görülüyorsa bu bir nezle belirtisidir. Allerjik rinit alerjen hususla temas halinden çabucak sonra başlarken nezle virüsü kaptıktan birkaç gün sonra ortaya çıkmaktadır. Nezle kısa müddetli bir hastalıkken alerjik rinit, alerjen unsura maruz kaldığınız sürece devam eder.
Alerjik rinit belirtileri şu haldedir;
– Gözlerde sulanma ve kaşıntı
– Burun akıntısı ve burun tıkanıklığı
– Hapşırma
– Geniz akıntısı
– Boğazda, burunda ve üst damakta kaşıntı olması
– Gözaltlarının ve göz kapaklarının şişmesi, gözaltlarında koyu halkalar oluşması
– Boğaz ağrısı
– Öksürük
– Sinüslerde baskı (basınç hissi) ve yüz ağrısı
– Baş ağrısı
– Koku ve tat alma bozuklukları
– Kısmen işitme kaybı
– Yorgunluk ve uyku bozukluğu
– Bilhassa çocuk hastalıklarda sıklıkla karşılaşılan ellerin buruna götürülmesi ve kaşınması
Alerjik Rinit Tedavisi
Alerjik rinitin tedavisi şikayetlerin giderilmesine yönelik olup bu durum tedaviyle ortadan kaldırılamamaktadır. Bu hastalıkta teşhis konulmasındaki en değerli öge hastanın hikayesidir. Teşhis için öncelikle hastada görülen belirtileri inceler. Belirtilerin hangi mevsimde, ne ile karşılaşıldığında, nasıl ortaya çıktığı sorgulanır. Ailesinde bu hastalığı yaşayan biri olup olmadığı sorulur. Fizikî muayene sırasında hastanın burun mukozası başka noktalara bakılır. Alerjik rinit tanısı için antikor IgE testi üzere birçok teşhis testi bulunmaktadır. Bu testler ortasında deriye uygulanan alerji testleri en sık kullanılan tekniklerdendir. Fakat bu testler negatif bile çıksa hastada görülen belirtiler alerjik rinit teşhisinin konulmasında kâfi olabilir.
Alerjik rinit tedavisinde bulguları tetikleyen alerjenlerden kaçınma ve ilaç tedavisi değerlidir. İlaç tedavisinde ekseriyetle alerjenin tesirini azaltan antihistaminikler ve kortizon içeren burun spreyleridir. Antihistaminik ilaçlar kaşıntı, hapşırma ve akıntı üzere belirtilerin azalmasına yardımcı olmaktadır. İlaç tedavisinin yanı sıra tıpkı vakitte alerjen ile aşı tedavisi de mümkündür. Bu formül uygulama için uygun kaideleri ve alerjenleri olan şahıslara uygulanacağı için kesinlikle uzman kişi tarafından yapılmalıdır. Tüm bu tedavi sistemlerinin yanı sıra kimi durumlarda cerrahi tedavi de uygun görülebilir. Alerjinin sebep olduğu burun eti ve sinüzit, polip üzere problemlerde cerrahi tedavi yapılır. Burun hava akımını tıkayan ödemli ve polipleşmiş dokuların cerrahi tekniklerle giderilmesi ile alerjen ve mukoza teması azalmakla birlikte tıpkı vakitte, alerjenin mukusla birlikte bedenden atılması sağlanmaktadır.
Alerjik Riniti Olanların Yapması Gerekenler
– Alerjik rinit hastalığı olan şahısların tozlu ve polenli ortamlardan uzak durmaları gerekmektedir.
– Mevsimsel polenlerin olduğu vakitlerde kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır. Kaloriferli olan meskenlerde havanın kurumasından ötürü odanın havasının paklığına dikkat edilmeli ve hava nemlendiriciler bulundurulmalıdır.
– Klima filtreleri tertipli olarak değiştirilmelidir.
– Meskende tüylü hayvan ve bitki beslenmesinden kaçınılmalıdır.
– Konutta toz barındırabilecek halı ve kilim üzere eşyalar bulundurulmamalıdır.
– Pamuklu ve sentetik eserler tercih edilmelidir. Bilhassa tüylü ve yünlü eserler alerjik riniti daha çok tetikler.
– Sigara içilmemeli ve sigara içilen ortamlardan uzak durulmalıdır.
– Hergün nizamlı olarak antrenman yapılmalıdır.
– İstikrarlı beslenmeli ve bol vitaminli besinlerin tüketilmesine itina gösterilmelidir.
