Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi)
Image
Bel Fıtığı Nedir? Tedavi Sistemleri Nelerdir?
Omurga, omur ismi verilen birbirine bağlı bir dizi kemik yapıdan oluşmuştur. Disk, omurları birbirine bağlayan ve omurlar ortası yastık üzere fonksiyon gören sağlam bir bağ dokudur. Diskler, anulus fibrosus ismi verilen sağlam bir dış katmandan ve ortasında jel yapıdaki nükleus pulposusdan oluşur. Kişi yaşlandıkça ortadaki jel yapı su içeriğini kaybederek yastık vazifenin daha az yerine getirmeye başlar. Bu durum, disk merkezinin dış katmandaki bir çatlak yoluyla yer değiştirerek disk fıtıklaşması (bel fıtığı) denilen durumu oluşturmasına neden olur. Fıtıkların birden fazla bel omurlarının tam bel bölgesinde ve belin çabucak altında bulunan son iki diskinde oluşmaktadır.
Image
Fıtıklaşmış bir disk, bel ağrısı oluşturabildiği üzere, omurgadan çıkan sonlara baskı oluşturabilir ve siyatik olarak isimlendirilen bacaklarda ağrı, uyuşma ve ayakta güçsüzlüğe neden olabilir.
Bel ve bacak ağrısının bel fıtığının dışında birçok diğer sebebi de bulunmaktadır. Bu nedenle ayırıcı teşhisin dikkatli yapılması gereklidir.
Ani gelişen bel fıtığı olan hastaların yaklaşık %80- 90′ ı, cerrahi müdahale olmadan iyileşebilmektedir. Hekiminiz çoklukla cerrahi dışı teknikler ile tedaviye başlayacaktır. Şayet ağrınız nedeniyle hâlâ günlük ömür aktivitelerinizi yerine getiremiyorsanız, önemli güç kaybı yahut idrar tutamama üzere sıkıntılar varsa, doktorunuz size cerrahi tedaviyi önerebilir.
Cerrahi tedavi her ne kadar bacağınızın eski gücünü tam olarak geri getiremese de daha da güçsüzleşmesini önler ve bacak ağrınızı geçmesine yardımcı olur.
Cerrahi Dışı Tedavi Yöntemleri
Doktorunuz size cerrahi dışı tedaviler olarak kısa müddetli istirahat, şişliği azaltmak için antienflamatuar tedavi, ağrıyı denetim altına almak için ağrı kesiciler, fizik tedavi, antrenmanlar yahut epidural steroid enjeksiyonu tedavisi önerebilir. Şayet size istirahat önerildi ise önerilen müddet kadar yatak istirahatı yapmaya itina şovunuz. Çok uzun periyodik yatak istirahatı, eklemlerde sertliğe ve kaslarınızda güçsüzlüğe neden olarak ağrıyı azaltacak hareketleri yapmanıza mani olur.Tedaviniz sırasında hekiminize tekrar çalışmaya ne vakit başlayabileceğinizi sorunuz.
Doktorunuz tedaviye başladıktan sonra, belinizi zorlamadan günlük ömür aktivitelerinizi nasıl yapacağınıza dair eğitim verebilir.
Cerrahi dışı tedavinin hedefi hudut ve disk zedelenmesini azaltmak ve omurgayı korumak için fizik kondüsyonu geliştirmek ve genel beden fonksiyonelliğini arttırmaktır. Bu, bel fıtığı hastalarının birçoklarında lakin birden fazla tedavi metodunun bir ortada uygulandığı organize bir program ile gerçekleştirilebilir.
Doktorunuz sizi antrenman programına hazırlayabilmek için ağrınızı azaltmak ve kas spazmını çözmek için bazen öncelikle ultrason, elektrik uyarımı, sıcak- soğuk uygulamalar ve yüzeyel prosedürleri önerebilir. Traksiyon (germe) da birtakım hastalarda hudutlu ağrı denetimi sağlayabilir. Bazen de hekiminiz fıtığınızı iyileştiremeyecek olmasına karşın, ağrınızı azaltmak için çelik çubukları bulunan yahut esnek bel korseleri kullanmazı önerebilir. Manüplasyon (bel çekme), spesifik olmayan bel ağrılarında kısa periyodik bir güzelleşme sağlayabilirse de bel fıtığı hadiselerinde çoğunlukla önerilmemektedir.
Bel yahut bacak ağrılarınızı azaltmak için öncelikle hafif germe antrenmanları ve postür değişiklikleri önerilmelidir. Ağrınız azaldıktan sonra esneklik kuvvet ve dayanıklılığınızı geliştirecek ve olağan günlük yaşantınıza dönmenize yardımcı olacak daha faal antrenmanlar yapılabilir.
İdmanlara başlandıktan sonra düzgünleşme durumuna nazaran idman tipi şekillendirilmelidir. Mesken antrenmanları ve germe programlarını öğrenmek ve devam ettirmek tedavinin değerli modülleridir.
İlaç Tedavisi ve Ağrı Kontrolü
Ağrıyı denetim altına almak için kullanılan ilaçlara analjezik ilaçlar (ağrı kesiciler) denir. Çok sık olmamakla birlikte bazen kas gevşeticiler önerilebilir. Şayet şiddetli ağrınız varsa hekiminiz kısa bir müddet için narkotik ağrı kesicileri kullanmanızı önerebilir. Bu ilaçları yalnızca gereksiniminiz dahilinde kullanınız. Aksi taktirde uzun mühlet ve yüksek dozda kullanmanız daha süratli iyileşmenize neden olmayacağı üzere kabızlık ve uyku hali üzere istenmeyen yan tesirlere neden olabilir ve bu ilaçlara bağımlı hale gelebilirsiniz.
İlaçların tamamı yalnızca önerildiği halde kullanılmalıdır. Hekiminize kullanmakta olduğunuz ilaçları tam olarak bildiriniz ve verilen tedaviden yarar görüp görmediğinizi belirtiniz.
Nonsteroidal antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ) da ağrı kesicilerdir ve ayrıyeten bel fıtığının bir sonucu olarak ortaya çıkan şişlik ve enflamasyonu azaltmak için kullanılırlar. Şayet hekiminiz size ağrı kesici yahut antienflamatuar ilaçlar önerdiyse mide ağrısı yahut kanaması üzere yan tesirleri istikametinden dikkatli olmalısınız. Ağrı kesici yahut antienflamatuar ilaçların uzun müddetli kullanımlarında ortaya çıkabilecek sorunlar açısından hekiminizin denetiminde olmalısınız.
Şayet şiddetli bacak ağrınız varsa epidural enjeksiyonlar yahut ‘bloklar’önerilebilir. Bunlar epidural uzaklığa (spinal sonların etrafındaki boşluk) bu teknik üzerine özel olarak eğitim almış bir tabip tarafından yapılan kortikosteroid enjeksiyonlarıdır. Birinci enjeksiyondan sonra birkaç kere daha birebir süreç tekrarlanabilir. Bu tedaviler ekseriyetle kapsamlı bir fizik tedavi programının bir kesimi olarak uygulanmaktadır. Bu enjeksiyonların maksadı hudut ve diskin enflamasyonunu azaltmaktır.
Tetik nokta enjeksiyonları direkt belde ya da kalçada ağrıyan yumuşak doku yahut kas içine bazen kortikosteroid ile birlikte yapılan lokal anestezik unsur enjeksiyonlarıdır. Ağrını denetim altına alınmasında sıklıkla faydalı olmasına karşın tetik nokta enjeksiyonlarının bel fıtığı üzerine uygunlaştırıcı bir tesiri yoktur.
Cerrahi Tedavi
Cerrahinin gayesi ağrı ve bacakta güçsüzlüğe neden olan fıtıklaşmış diskin hududa baskısını ortadan kaldırmaktır.
En sık kullanılan sistem diskektomi yahut yalnızca fıtıklaşan disk modülünün temizlendiği parsiyel (kısmi) diskektomidir. Diski net olarak görebilmek için bazen, diskin art tarafında bulunan lamina denen kemiğin bir kısmını çıkarmak gerekir. Alınan kemik çok az bir modül (hemilaminatomi) yahut daha geniş bir kısım (hemilaminektomi) olabilir. Kimi cerrahlar kimi olaylarda endoskop yahut mikroskop kullanabilirler.
Diskektomi lokal, spinal yahut genel anestezi altında yapılabilir. Hasta ameliyat masasına yüzüstü, ekseriyetle de dizüstü konumda yatar. Fıtıklaşan diskin üzerinde cilde küçük bir kesi yapılır ve omurganın üzerindeki kaslar kemikten sıyrılır. Cerrahın sıkışmış sonu görebilmesi için küçük bir modül kemik çıkarılabilir. Fıtıklaşmış disk ve kopan modülleri çıkarılarak hudut sıkışıklığı giderilir. Osteofit denilen kemik çıkıntılar da hududa baskı oluşturabilecek rastgele bir şey kalmaması için temizlenir. Ekseriyetle kanama çok az olur.
Ameliyat Sonrası Neler Umabilirim?
Şayet bel ağrısından çok bacak ağrısından rahatsız iseniz, cerrahiden güzel sonuç alabilirsiniz. Ameliyat öncesi hekiminiz fıtığınızın sonu sıkıştırdığından ve ağrınıza neden olduğundan emin olmak için birtakım testler yapacaktır. Fizik muayenede; siyatik ağrısını gösteren düz bacak germe testi, muhtemelen kas güçsüzlüğü, hissizlik ve refleks değişiklikleri bulunabilir. Bunlara ek olarak hudut sıkışıklığını kesin olarak görmek için manyetik rezonans (MR), bilgisayarlı tomografi (BT) üzere bir görüntüleme tekniği kullanılır. Şayet bu testlerin hepsi olumlu çıkar ve hekiminiz hudut sıkışıklığınız olduğundan emin ise
cerrahi sonrası bacak ağrısından kurtulma bahtınız yaklaşık olarak %90’dır.
Diskektomi sonrası hastaların birçoklarında rastgele bir komplikasyon meydana gelmez. Ama bir ölçü kanamanız olabilir, enfeksiyon oluşabilir, hududu koruyan zarın (dura mater) yırtılması yahut hudut zedelenmesi meydana gelebilir. Diskin tekrar yırtılması ve şikayetlere yol açması da mümkündür. Bu durum hastaların yaklaşık %5’inde görülmektedir.
Ameliyat sonrası hareket kısıtlamalarını hekiminizden öğreniniz. Anesteziden uyandıktan sonra yataktan kalkıp yürüyüş yapmak önerilebilir. Hastaların birçok ameliyattan sonra 24 saat içinde ve sıklıkla da birebir gün içinde ilerleyen saatlerde taburcu olmaktadırlar.
Meskene gittikten sonra birinci dört hafta içinde otomobil kullanmaktan, uzun vadeli oturmaktan, ağır yük kaldırmaktan ve öne eğilmekten sakınmalısınız.
Birtakım hastalar, ameliyat sonrası bir rehabilitasyon programından yarar görebilirler.Tekrar oluşmasını önlemek için belinizi kuvvetlendirici idman yapmanızın uygun olup olmadığını hekiminizden öğrenebilirsiniz.
Acil Ameliyat Gerekebilir Mi?
Bazen fıtık bacağa giden hudut köküne bası yaparak bacakta bariz güç kaybına neden olabilir, bel fıtığı nedeniyle acil ameliyat gerekebilir. Bu türlü bir şey olursa çabucak hekiminize ulaşmanız gereklidir.
Çok az olarak büyük bir fıtık mesane ve bağırsak denetimini sağlayan sonlara baskı yaparak bu denetimin ortadan kalkmasına neden olabilir. Bu durum ekseriyetle kasık yahut cinsel bölgede hissizlik ile birliktedir ve bel fıtığı nedeniyle acil cerrahi gerektiren ender birkaç durumdan biridir. Bu türlü bir şey olursa çabucak hekiminize ulaşmanız gereklidir.
